Dla obserwujących sytuację spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych nie jest zaskoczeniem pierwszy wniosek o upadłość SKOK-u. W drugiej połowie lipca wniosek o ogłoszenie upadłości SKOK Wspólnota złożyła Komisja Nadzoru Finansowego. Niestety sytuacja całego sektora nie pozwala zakładać, że będzie to jedyny niewypłacalny SKOK.

Po stosunkowo niedawno wprowadzonych zmianach przepisy o niewypłacalności SKOKów są zbliżone do przepisów o niewypłacalności banków. Warto jednak prześledzić specyficzny mechanizm tych postępowań.

Postępowanie naprawcze i zarząd komisaryczny

Powstanie w SKOK straty bilansowej, a nawet powstanie samej groźby wystąpienia straty, niewypłacalności lub utraty płynności płatniczej, powoduje, że zarząd kasy ma obowiązek zawiadomić o tym KNF i Kasę Krajową oraz opracować program naprawczy. Jeśli to nie pomoże i powstanie groźba zaprzestania spłacania zobowiązań przez kasę, to KNF może ustanowić w SKOKu zarządcę komisarycznego. Podstawowym celem jego działania jest realizacja programu naprawczego. Na zarządcę komisarycznego przechodzi prawo podejmowania decyzji we wszystkich sprawach SKOK, z wyjątkiem wprowadzania zmian w statucie kasy. Kompetencje są więc bardzo szerokie, ale adekwatne do skali wyzwań.

Połączenie, podział, przejęcie lub likwidacja

W ramach działań naprawczych kasa może zostać połączona z inną kasą lub podzielona. Możliwe jest również uzyskanie pomocy z funduszu stabilizacyjnego, którym dysponuje Kasa Krajowa. Dopiero brak możliwości naprawy kasy w ramach systemu kas oszczędnościowo – kredytowych pozwala na szukanie ratunku w sektorze bankowym. W ramach takich działań KNF może podjąć decyzję o przejęciu kasy albo o przejęciu wybranych praw majątkowych lub wybranych zobowiązań kasy przez bank krajowy. Oczywiście dla takiej operacji wymagana jest zgoda banku przejmującego. Można zakładać, że wybrany przez KNF bank będzie bardzo zadowolony z takiego prezentu. Na szczęście regulator ma spore możliwości perswazji. Z medialnych doniesień można wywnioskować, że powstał nawet pomysł powołania przez banki „złego banku”, który przejmowałby i restrukturyzował kasy. Pomysł na wzór rozwiązań amerykańskiego programu TARP, czy niektórych regulacji europejskich (np. restrukturyzacja hiszpańskich kas kredytowych). Może więc będziemy mieć do czynienia z takim „bankiem restrukturyzacji SKOKów”? Gdy nie znajdzie się chętny do przejęcia SKOKu, to KNF może podjąć decyzję o likwidacji kasy.

I na koniec (jak zwykle) upadłość

Niepowodzenie programu naprawczego, niemożność restrukturyzacji lub nawet likwidacji może spowodować upadłość kasy. Zasady ogłaszania i prowadzenia upadłości SKOKów są odmienne od upadłości zwykłych przedsiębiorców. Wniosek o ogłoszenie upadłości kasy może zostać złożony wyłącznie przez KNF. Nie może tego skutecznie zrobić ani żaden z wierzycieli, ani żaden z organów kasy. Równocześnie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości kasy, KNF wydaje decyzję o zawieszeniu działalności kasy.

Sprawy o ogłoszenie upadłości SKOKów rozpatrują sądy okręgowe. Co ciekawe niezależnie od okoliczności sprawy sąd zawsze ogłasza upadłość układową SKOKu. Zmiana trybu postępowania na upadłość likwidacyjną jest możliwa dopiero w wypadku niedojścia do zawarcia układu.

Zdecydowana większość klientów SKOK bardziej jednak będzie zainteresowana faktem przejęcia zobowiązań niewypłacalnej kasy przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Gwarancja BFG zaczyna dziać już w momencie wydania przez KNF decyzji o zawieszeniu działalności kasy. Gwarancja obejmuje depozyty do równowartości 100.000 EURO. Skorzystanie z systemu gwarancyjnego nie wymaga żadnych zgłoszeń ani do BFG, ani tym bardziej do sądu upadłościowego.